از طریق نوشتن كتاب، مقالات، پایاننامه و سخنرانی دانش خصوصی افراد به مجامع عمومی وارد و به دانش اجتماعی تبدیل میشود. مهمترین مسئله در این موارد، اخلاق علمی و سالم بودن محیط علمی است. اخلاق علمی ایجاب میكند كه در تهیه مقالات یا سخنرانیها به مراجع و منابعی ارجاع داده شود كه از آن استفاده میشود. و از طرف دیگر، ذكر كردن نام افرادی كه در به دست آوردن مراجعی به نویسنده یا سخنران كمك علمی یا عملی كردهاند، از اصول اولیه اخلاق علمی است. باید دانست هر چه دریای دانش بشری، صافتر و زلالتر و همراه با چاشنی اخلاق، صداقت، دقت و صحت باشد، اثربخشی آن در آسایش، رفاه و توسعه علمی بشریت بیشتر است. برای نگارش یك اثر و پایبندی به اصول و اخلاق نویسندگی شایسته است موارد زیر را همواره در نظر داشته باشیم:
الف) پاسداری از ایدهها
شایسته است از قبل، توافقی واضح و صریح درباره مالكیت انحصاری یك موضوع یا مالكیت مشترك ایده از سوی عدهای از محققان كه با هم در موضوع واحدی فكر میكنند، به وجود آید. چه اینكه گاه تشخیص اینكه چه كسی جرقه اولیه یك ایده را زده، نامشخص است. با این توافق اولیه، كار جهت واقعی خود را پیدا میكند. در صورتی كه ایدهای را ابتدا كسی ارائه داده باشد، اخلاقیترین كار این است كه فرد ایدهدهنده به عنوان همكار در پروژه دعوت شود یا وقتی یك همكار برای قسمت كوچكی از مطالعهای كه نیازمند توانایی تخصصی وی است، كمكی انجام دهد، شایسته است این موضوع در پاورقی به طور كامل ذكر شود.
ب) رعایت چارچوب اخلاقی در نویسندگی
زمانی كه دو یا چند همكار با میل خود روی پروژه پژوهشی همكاری میكنند و برای نشر نتایج آن تصمیم میگیرند، رعایت اصول اخلاقی در نوشتن نام افراد بر مبنای میزان مشاركت آنان در پروژه مشترك یكی از اصول اولیه برای نوشتن مقاله علمی محسوب میشود. بعضی از مجلات الگوی خاصی در ترتیب قرار گرفتن اسامی نویسندگان بر اساس حروف الفبا دارند. در آن صورت، این همكاران خودشان نمیتوانند در این مورد تصمیم بگیرند. البته برخی روانشناسان این رویه را برنمیتابند و معتقدند افرادی كه اسامی آنها از حروفهای میانی و پایانی برخوردار است، در این حالت، به چاپ مقالات خود در این مجلات تمایل نشان نمیدهند. باید توجه داشت كسی كه معمولاً پیشنویس اولیه را مینویسد، نویسنده اصلی محسوب میشود و جایگاههای بعدی در فهرست نویسندگان بر مبنای مشاركت آنان تبیین میشود. در مواردی كه مشاركتها مساوی باشد، به ترتیب الفبا یا به صورت انتخاب نوبت برای اول بودن، در مقالات بعدی تعیین میشود. واضح است اگر شخصی برای آنچه با تلاش گروهی انجام شده است، ادعای مالكیت تكنویسندگی را داشته باشد، مرتكب عمل غیر اخلاقی شده است. نویسندگی اصولی بر اساس همكاریهای حرفهای یا علمی اشخاص و بدون توجه به شرایطی از قبیل رئیس مؤسسه بودن و نظیر آن تعیین میشود. چنانچه رئیس مؤسسهای در تأمین امكانات نقش داشته باشد، باید با بسنده كردن، به ذكر سپاسگزاری در انتهای مقدمه، از آوردن نام این افراد در فهرست نویسندگان اصلی مقاله پرهیز كرد. البته در همین راستا، هیچ استادی نمیتواند به گمان تحریك روح جستوجوگر یك پژوهنده، مقاله علمی او را كه برای تحقیقات درسی آماده كرده است، به نام خود به چاپ برساند. همچنین در یك كار پژوهشی، نام دستیار پژوهشی را كه در جمعآوری دادهها به طور دقیق اقدام میكند، در پینوشت یا پانوشت میآوریم. اگر دستیار پژوهشی، در تشكیل، طراحی، اجرای پروژه و تجزیه و تحلیل دادهها نقش همكاری داشته باشد، درج همكاری در نویسندگی مشترك برای وی قابل توجیه است.
نكته بااهمیت، رسالت و مسئولیت ارزیابان و داوران نوشتههاست. اگر آنها در فهم محتوا و شیوه نگارش نویسنده مشكل دارند، باید به داوری نپردازند. همچنین تصاحب كار یك نویسنده به وسیله داور كار بسیار ناشایستی است. در بعضی مواقع مشاهده شده است داوری، مقاله آماده چاپ یا طرح و ایده نیكویی را مردود میداند و با اندك تغییراتی، آن موضوع را به نام خود چاپ میكند